Snelheid van leven
Waarom vinden sommige mensen het moeilijk om zich aan te passen aan de zichtbare toename van snelheid op zoveel vlakken van het leven? Sociologen en psychologen kunnen ons helpen begrijpen hoe we tijd waarnemen1 en waarom verschillende mensen verschillende ervaringen hebben.
1. Technische vooruitgang schept hogere verwachtingen
De Duitse socioloog Hartmut Rosa beschrijft hoe vooruitgang ons mogelijk niet altijd tijd bespaart, tegen onze verwachtingen in.2
Het is veel sneller een sms’je of e-mail te verzenden dan een brief te sturen. Maar die snelheid kan ons stimuleren om meer berichten te verzenden – en dat kan ons de indruk geven dat we het te druk hebben. We verwachten mogelijk veel sneller antwoord dan vroeger, toen brieven nog per post werden verzonden. Dat kan ons stress geven, en het gevoel dat andere mensen het tempo vertragen.
Wanneer we sommige vlakken van ons dagelijks leven efficiënter inrichten door zogenaamd arbeidsbesparende apparaten zoals vaatwasmachines en stofzuigers te gebruiken, kan dat tot gevolg hebben dat we juist meer doen. Als het toch zo snel kan, waarom zou u dan niet het huis driemaal per week in plaats van een keer schoonmaken (en dat voelt dan alsof we ‘altijd’ aan het schoonmaken zijn)?
Vooruitgang op het gebied van vervoer betekent dat niemand tweemaal nadenkt over een uur reizen naar werk. We vergeten dat onze grootouders nooit zouden hebben overwogen om een dergelijke reis elke dag te maken, noch zouden zij te lijden hebben onder de stress van files, vertraagde treinen en onverklaarbare vertragingen.
2. Hoe meer keuzes we hebben, hoe meer dingen er zijn die we niet doen
Ontwikkelingen op het gebied van technologie en vervoer kunnen een enorm scala aan vrijetijdsbestedingen opleveren.
Als het gaat om het plannen van een avond, was het vroeger simpel. Lekker thuis blijven en tv kijken of naar een film gaan. Als we nu thuis blijven, kunnen we een film op allerlei apparaten kijken. Als we nu uitgaan, kunnen we kiezen uit een megabioscoop, een filmhuis of zelfs filmclub. Vervolgens moeten we kiezen waar we willen eten, en wat we willen eten.
Voor onze vakantie kunnen we kiezen uit vrijwel alle bestemmingen ter wereld. Over het algemeen zijn tijd en geld onze enige beperkingen. Het idee van een verlanglijstje van de plaatsen die we ‘moeten’ zien, benadrukt dat velen van ons het gevoel hebben dat we prioriteiten moeten stellen.
Wat we ook beslissen, volgens Hartmut Rosa3 zijn we ons altijd vooral bewust van de dingen die we NIET doen. Er zijn veel meer mogelijke opties dan haalbare opties. Dat kan ons het gevoel geven dat tijd schaars is en dat we alles mislopen wat we afwijzen.
3. Er zijn verschillende manieren om tijd te zien
De Amerikaanse psycholoog Robert Levine heeft vastgesteld dat er drie soorten van tijdwaarneming zijn. 4
Mensen die de tijd van de klok hanteren, letten op de klok omdat ze precies weten wanneer hun volgende afspraak gepland staat. Voor deze mensen is de lunch op tijd, misschien van 13:00 – 13:30 uur, en daarna gaan ze door naar hun volgende afspraak.
Mensen die gebeurtenissen hanteren, zijn meer geneigd om te suggereren dat de lunch duurt zolang als het duurt. Ze komen als ze klaar zijn en vertrekken ook wanneer ze klaar zijn. Deze twee typen kunnen elkaar gek maken met hun verschillende opvattingen, zoals iedereen die ooit een feestje heeft georganiseerd zal weten.
Dan is er nog een derde type mens. Die wordt vooral aangetroffen in de meest afgelegen plekken in de wereld. Mensen die leven aan de hand van de ‘natuurtijd’, bepaald door de zon en de wisseling van de seizoenen, zijn het meest geneigd te suggereren dat de afspraak is ‘wanneer de koeien op stal gaan’.
4. Verschillende culturen kijken op verschillende manieren naar tijd
Levine geeft ook een theorie over de verschillende manieren waarop verschillende culturen naar de tijd kijken. Hij onderzocht hoe mensen over de hele wereld veelvoorkomende taken uitvoeren, zoals het kopen van een postzegel of het wandelen van een korte afstand.
Hij constateert dat hoe ontwikkelder een samenleving is, hoe sneller de tijd lijkt te gaan. Mensen werken en lopen sneller (tot 50%) in rijkere, meer geïndustrialiseerde, koelere en meer individualistische samenlevingen. Voor het langzaamste tempo van leven, gaat u naar de minst welvarende, minst geïndustrialiseerde, warmere, meer gemeenschapsgerichte landen. Bovendien gaat volgens Levine de tijd sneller in steden dan op het platteland.
Levine gelooft ook dat de tijd het snelst lijkt te gaan in de grote industriële steden van West-Europa en Azië. De bewoners zullen waarschijnlijk zeggen dat ze tevredener zijn met hun leven, maar het is ook waarschijnlijker dat ze stress ervaren. Tijd voelt trager en mensen voelen zich minder gehaast in plattelandsgebieden in minder ontwikkelde landen, zoals Mexico en Indonesië.
5. Als u ergens in opgaat, lijkt de tijd stil te staan
Psycholoog Mihály Csíkszentmihályi schrijft over wat hij de ‘flow’ noemt: de ervaring van het volledig in een activiteit opgaan.5 Csíkszentmihályi gelooft dat we in zo’n flow helemaal verzonken zijn in een activiteit, gefocust zijn en plezier beleven aan wat we doen.
Csíkszentmihályi stelt ook dat we in een flow dikwijls veel plezier hebben, op ons allerbest presteren en niet doorhebben dat de tijd verstrijkt. We hebben de neiging aan niks anders te denken – externe prikkels, zoals geluid en temperatuur, of interne prikkels, zoals honger. Of het nu voor werk of een hobby is, dit kan een prachtige manier zijn om gevoelens van drukte en haast tegen te gaan.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Time_perception [↩]
- https://journals.sagepub.com/pb-assets/cmscontent/ASJ/Acceleration_and_Resonance.pdf [↩]
- https://journals.openedition.org/ress/2893 [↩]
- https://www.amazon.com/Geography-Time-Temporal-Misadventures-Psychologist/dp/0465026427 [↩]
- https://www.amazon.co.uk/Flow-Psychology-Happiness-Classic-Achieve/dp/0712657592 [↩]
