Secundaire plantenstoffen — ook wel bekend als fytonutriënten
Wat zijn fytonutriënten?
Secondaire plantenstoffen worden ook wel fytonutriënten, fytochemicaliën of secundaire plantingrediënten genoemd. Maar wat zijn deze stoffen en hoe werken ze? Secundaire plantenstoffen zijn verantwoordelijk voor de kleur, bitterstoffen, geur en smaak van eten. Fytonutriënten behoren niet tot de essentiële voedingsstoffen van het lichaam, maar zijn wel betrokken bij verschillende metabolische processen. Neurologische, ontstekingsremmende en antibacteriële effecten worden er ook aan toegeschreven.1
Mensen die gezond en gevarieerd eten krijgen dagelijks via hun voeding ongeveer 1,5 g secundaire plantenstoffen binnen. Omdat vegetariërs gewoonlijk uitsluitend plantaardige voedingsmiddelen eten, krijgen zij vaak een grotere hoeveelheid secundaire plantenstoffen binnen.1
Hoeveel secundaire plantenstoffen bestaan er?
Op dit moment zijn er ongeveer 100.000 secundaire plantenstoffen bekend, waarvan er zo’n 5000 tot 10.000 in onze voeding voorkomen.1 We sommen de negen belangrijkste groepen secundaire plantenstoffen hier op:
- Carotenoïden
- Flavonoïden
- Monoterpenen
- Glucosinolaten
- Fenolen
- Fytosterolen
- Fyto-oestrogenen
- Sulfide
- Saponinen
Wat zijn de functies van secundaire plantenstoffen?
Fytonutriënten geven groenten hun kleur, geur en smaak. Het effect van secundaire plantenstoffen wat betreft kleur, bitterstoffen, geur en smaak laten we met enkele voorbeelden duidelijk zien:2
- Gele paprika’s, oranje pompoenen en rode tomaten krijgen hun kleur van carotenoïden.
- Saponinen zorgen voor de bitterstoffen in peulvruchten.
- Monoterpenen geven kruiden hun frisse geur.
Als u een evenwichtig voedingspatroon hebt met een combinatie van fruit, groenten, aardappels, peulvruchten en noten, krijgt u voldoende secundaire plantenstoffen binnen. Een zo kleurrijk mogelijk dieet kan helpen bij het maken van de juiste keuze voor gezond eten.
Waar zitten secundaire plantenstoffen in?
Secundaire plantenstoffen lijken gemakkelijk te vinden, maar waar zitten ze nou precies in? Fytonutriënten aan uw dagelijkse maaltijden toevoegen, is gemakkelijker dan u misschien denkt. Als u gezond eten belangrijk vindt en al groente en fruit in de kleuren van de regenboog eet, hoeft u weinig te veranderen.
Als u deze stoffen wilt gebruiken om uw gezondheid ook op lange termijn te ondersteunen, kunt u deze voorbeelden gebruiken om te zien waar u secundaire plantenstoffen uit kunt halen. Misschien doet u wel inspiratie op voor nieuwe voedzame gerechten. Tast vooral toe als u fruit, groenten, noten en peulvruchten ziet. Hoe meer kleur, hoe beter — variatie is belangrijk in een gezond dieet en dit krijgt u met veel verschillende soorten voedingsmiddelen.
| Secundaire plantenstoffen | Komen voor in |
|---|---|
| Carotenoïden, bijvoorbeeld Lycopeen Bètacaroteen | Tomaten, watermeloen, rode grapefruit Abrikozen, pompoen, spinazie, boerenkool, broccoli3 |
| Flavonoïden, bijvoorbeeld Anthocyanine Flavonolen Quercetine | Aubergines, zwarte bessen, bosbessen, bramen Appels, paprika’s, selderij, wortels, grapefruit, sinaasappels, uien Uien, boerenkool, prei, tomaten, bessen4 |
| Monoterpenen | Citroenen en sinaasappelen (schil en sap), karwij, gember, druiven, abrikozen, munt, bladselderij, specerijen5 |
| Glucosinolaten | Verschillende koolsoorten, waaronder spruitjes, bloemkool, boerenkool en witte kool, broccoli, mierikswortel, radijsjes, tuinkers, mosterdzaad6 |
| Fenolen | Boerenkool, witte kool, sperziebonen, spinazie, sla, appels, blauwe bessen7 |
| Fytosterolen | Zaden en pitten zoals zonnebloempitten, sesamzaad of pompoenpitten, noten zoals amandelen, cashewnoten of pinda’s, en peulvruchten8 |
| Fyto-oestrogenen9, bijvoorbeeld Isoflavonen Lignaan | Sojabonen en sojaproducten zoals tofu of sojamelk Lijnzaad, pompoenpitten, volkorengranen, bonen, asperges, broccoli |
| Sulfide | Uien, bieslook, sjalotten, knoflook, prei, kool10 |
| Saponinen | Peulvruchten, soja, sperziebonen, spinazie, asperges, haver11 |
Opmerking: de stoffen lycopeen, bèta-caroteen, anthocyanen, flavonolen, quercetine, isoflavonen en lignaan worden gezien als subgroep van de respectievelijke secundaire plantenstoffen.
- https://www.dge.de/wissenschaft/weitere-publikationen/fachinformationen/sekundaere-pflanzenstoffe-und-ihre-wirkung/ [↩] [↩] [↩]
- https://www.gesundheit.gv.at/leben/ernaehrung/richtige-ernaehrung/sekundaere-pflanzenstoffe-tabelle [↩]
- https://www.5amtag.ch/wissen/sekundaere-pflanzenstoffe/carotinoide/ [↩]
- https://www.5amtag.ch/wissen/sekundaere-pflanzenstoffe/flavonoide/ [↩]
- https://www.5amtag.ch/wissen/sekundaere-pflanzenstoffe/monoterpene/ [↩]
- https://www.5amtag.ch/wissen/sekundaere-pflanzenstoffe/glucosinolate/ [↩]
- https://www.5amtag.ch/wissen/sekundaere-pflanzenstoffe/phenolsaeuren/ [↩]
- https://www.bzfe.de/inhalt/pflanzensterine-phytosterine-1553.html [↩]
- https://www.5amtag.ch/wissen/sekundaere-pflanzenstoffe/phytooestrogene/ [↩]
- https://www.5amtag.ch/wissen/sekundaere-pflanzenstoffe/sulfide/ [↩]
- https://www.5amtag.ch/wissen/sekundaere-pflanzenstoffe/saponine/ [↩]
