Lekkende-darmsyndroom
Wat is een lekkende darm precies?
Een lekkende darm, door wetenschappers ook wel ‘verhoogde darmdoorlatendheid’ genoemd, is een aandoening voornamelijk aan de beschermende wand van de dunne darm. Bij een lekkende darm is er dus daadwerkelijk sprake van ‘lekkage’. Bij een lekkende darm kunnen onvolledig verteerde proteïnes (grotere deeltjes dan de bedoeling is), bacteriën en andere toxines in het bloed terechtkomen door de overmatige doorlaatbaarheid van de cellaag, wat in sterke mate in verband wordt gebracht met uiteenlopende auto-immuunproblemen zoals reuma1 of de ziekte van Hashimoto2. Een lekkende darm zorgt dat de cellen aan de binnenkant van de dunne darm zich minder goed kunnen hechten, wat kan worden veroorzaakt door stress, een slecht dieet, bepaalde medicijnen (met name aspirine en niet-steroïde ontstekingsremmers) en omgevingstoxines.
Structuur van de darmwand
De beschermende functie van de darmen wordt ondersteund door verschillende structuren en darmcellen. Het gaat hier met name om darmcellen, darmflora en darmmucosa (darmslijmvlies), die elk op hun eigen manier bijdragen aan de bescherming van de darmen.
- Geleiachtige eerste beschermlaag van de darmen tegen ziekteverwekkers
- Bestaat uit biljoenen darmbacteriën die de darm beschermen
- Een gezonde darmflora houdt giftige stoffen en schadelijke bacteriën tegen
- “Immuunsysteem van de darm”3
- Ziekteverwekkers en gist kunnen de beschermende werking van de darmwand verzwakken
- Bevindt zich onder de mucuslaag
- Wordt bijeengehouden door proteïnestructuren die de zonula occludens worden genoemd en voornamelijk uit de proteïne zonuline bestaan
Wanneer sprake is van het lekkende-darmsyndroom, zijn deze drie darmbarrières allemaal rechtstreeks aangetast. Vooral de zonula occludens verliezen hun functie. Hierdoor wordt de darm kwetsbaar voor het binnendringen van bacteriën en virussen, omgevingstoxines en deels verteerd voedsel, wat kan resulteren in infecties en ziekten.
Symptomen die wijzen op een lekkende darm
Een lekkende darm kan een aantal symptomen veroorzaken die van persoon tot persoon kunnen verschillen, ook al ervaren sommigen bijna geen of helemaal geen van de symptomen die hiermee in verband worden gebracht. Een verstoorde balans in de darm kan leiden tot spijsverteringsproblemen zoals een opgeblazen gevoel, diarree of constipatie.4 Doordat het lekkende-darmsyndroom van persoon tot persoon kan verschillen, wordt vaak niet het verband gelegd tussen spijsverteringsproblemen en een lekkende darm. In plaats daarvan is vaak de aanname dat het ongemak wordt veroorzaakt door een ontsteking. Uit recente onderzoeken is gebleken dat het syndroom ook kan resulteren in auto-immuunziekten5 zoals reumatoïde artritis6, reuma7 en de ziekte van Hashimoto8 of zelfs psychische aandoeningen9.
Oorzaken van het lekkende-darmsyndroom
Een hectisch en stressvol leven is vaak de oorzaak van het lekkende-darmsyndroom. In tijden van stress eten we soms ongezond en bij sommige mensen neemt de consumptie van suikers en alcohol toe. In principe kan een grotere consumptie (van bijvoorbeeld alcohol, suiker en geraffineerde of verwerkte producten) de algehele lichamelijke en geestelijke gezondheid negatief beïnvloeden, waardoor het lekkende-darmsyndroom kan ontstaan.10
Behalve stress en een ongezond dieet kunnen ook medicijnen zoals niet-steroïde ontstekingsremmers van invloed zijn op de darmcellen en een lekkende darm veroorzaken.11 Wanneer er al sprake is van een darmaandoening, is de darm mogelijk gevoeliger voor het lekkende-darmsyndroom

Diagnose van lekkende darm

Om vast te stellen of er sprake is van een lekkende darm, wordt gecontroleerd of de beschermende functie van de darmmucosa nog intact is. Er zijn verschillende methodes waarmee een arts afwijkingen of onregelmatigheden kan vaststellen. Allereerst is het belangrijk om een goed beeld te hebben van de medische geschiedenis van de patiënt, om precies te kunnen bepalen wat de symptomen zijn en wanneer deze zich voor het eerst voordeden. Zoals bij elke ziekte kan een regulier onderzoek van ontlasting, bloed of urine een eerste beeld geven van de status van de darmmucosa en darmflora van de patiënt. In dit opzicht is onderzoek van de ontlasting in combinatie met bloedonderzoek nuttig gebleken.12 Aan de hand van een zonulinetest kan de arts vaststellen of er sprake is van het lekkende-darmsyndroom. Zonuline is een eiwit dat de zonula occludens in de darmwand reguleert. Als zonuline tussen de cellen van de dunne darm in het bloed komt, kan dit de doorlaatbaarheid van de darmwand vergroten. Dit eiwit wordt vrijgegeven door de darmmucosa als gevolg van verschillende prikkels. Zonuline vormt daarom een geschikt meetpunt om vast te stellen of de darmen overmatig doorlaatbaar zijn.13 Wanneer in het bloedmonster een grote hoeveelheid zonuline aanwezig is, kan dit duiden op het lekkende-darmsyndroom. Antilichamen tegen zonuline in het bloed kunnen aanduiden dat er al langere tijd sprake is van deze toestand.
Wat kan er worden gedaan aan een lekkende darm?
Er zijn verschillende manieren om de gezondheid van de darmen te ondersteunen: voldoende beweging, minder stress én een gezond dieet. Veel onderzoekers hebben bekeken welke voedingsmiddelen van invloed zijn op de geestelijke gezondheid en vervolgens hoe het juiste dieet kan bijdragen aan stressvermindering.14
Ook de juiste mineralen (zoals zink, dat bijdraagt aan het normaal functioneren van het immuunsysteem), kunnen in dat opzicht helpen. De gezondheid van de darmen is namelijk nauw verbonden met de gezondheid van het hele lichaam.15 Wat betreft het voedingsadvies in geval van een lekkende darm, lijkt een dieet met minder gluten en minder suiker telkens weer positief uit te pakken. Ook wordt aanbevolen om zo weinig mogelijk bewerkte voedingsmiddelen te eten om een lekkende darm te voorkomen16.
De juiste hoeveelheid beweging
Regelmatig bewegen is een belangrijk aspect van een gezonde levensstijl en draagt bij aan een gezond immuunsysteem.17 Maak van bewegen een dagelijkse gewoonte. Ga bijvoorbeeld hardlopen of fietsen. Vooral bewegen in de buitenlucht kan de bloedcirculatie bevorderen.18 Voldoende beweging stimuleert ook de bloedcirculatie in de darmen, wat verstopping en een opgeblazen gevoel kan voorkomen.

Voorkom een lekkende darm met het juiste dieet

“Door middel van ons dieet en door bepaalde voedingsstoffen tot ons te nemen, kunnen we ons lichaam helpen te verjongen en te genezen en een lekkende darm helpen herstellen. Het lichaam kan een lekkende darm zelf repareren, maar daarvoor moeten we het lichaam geven wat het nodig heeft en eventuele belemmerende factoren verwijderen”,

Een lekkende darm kan worden voorkomen of de darmgezondheid verbeterd door gezond te eten. Wanneer u erachter komt dat u daadwerkelijk een lekkende darm heeft, dan kan een lectine-arm dieet, in elk geval voor een bepaalde periode, gunstig uitpakken. Lectine is familie van eiwit. Het komt in veel voedingsmiddelen voor, met name in granen en peulvruchten (bonen), en wordt tijdens het koken afgebroken.19 Hoewel voedingsmiddelen die lectine bevatten niet per se slecht zijn, kunnen deze, wanneer in grote hoeveelheden geconsumeerd, bij patiënten met een lekkende darm het genezingsproces vertragen. Dit omdat lectines de beschermende darmwand kunnen beschadigen. Als u uw dieet wilt aanpassen, moet dit altijd worden gedaan onder het toezicht van een voedingsdeskundige met kennis over het lekkende-darmsyndroom.
Aloë vera versterkt en kalmeert
Veel mensen ervaren de positieve invloed van aloë vera-gel bij huidproblemen. De plant kan helpen bij de genezing van een geïrriteerde of door de zon verbrande huid. Volgens dr. Dwight McKee kan dit positieve effect ook worden overgedragen op de darmmucosa en helpen de symptomen van een lekkende darm te verlichten.
“Aloë vera heeft een uitstekende genezende werking voor de huid. De wand van het spijsverteringskanaal is als het ware onze interne huid en een epitheel weefsel.”


Meer tips voor de behandeling van het lekkende-darmsyndroom
Om de symptomen van het lekkende-darmsyndroom te verlichten, moeten we een holistisch aanpak hanteren. De darm moet steeds worden voorzien van voldoende vocht in de vorm van water. Mensen met last van dit syndroom kunnen een dieet overwegen dat rijk is aan voedingsstoffen die de genezing bevorderen en weinig bewerkte voedingsmiddelen of suikers bevatten.20 Naast een gezond dieet en regelmatig sporten is het ook belangrijk om voldoende te slapen en stress te voorkomen. Regelmatige inname van medicijnen, met name antibiotica en niet-steroïde ontstekingsremmers, kan een negatief effect hebben op de gezondheid van de darmflora.21 Medicijnen moeten dan ook alleen indien nodig en in overleg met een arts worden ingenomen om onnodige stress voor de darmen te voorkomen.

De risico’s van een lekkende darm
Het lekkende-darmsyndroom kan verschillende effecten hebben op het lichaam. Het kan er voor zorgen dat gifstoffen die normaliter door de darmen worden uitgefilterd en afgevoerd in de bloedsomloop terecht komen. Wanneer er sprake is van een al bestaande aandoening of van andere risicofactoren, kunnen zich onder bepaalde omstandigheden auto-immuunproblemen zoals reuma22 of de ziekte van Hashimoto23 ontwikkelen.
Wanneer u vermoedt dat u een lekkende darm hebt, moet u zo snel mogelijk een afspraak maken bij een arts met kennis van deze aandoening. Er kan dan snel worden vastgesteld of er sprake is van een lekkende darm, waarna de microbiotica worden verhoogd om het herstel van de darmen te bevorderen.
Een lekkende darm voorkomen: zorg voor een gezonde darmflora
Een gezonde levensstijl bevordert de gezondheid van de darm en kan de ontwikkeling van het lekkende-darmsyndroom helpen voorkomen. Een evenwichtig dieet is daarbij belangrijk, zowel voor de darmgezondheid als het algehele welzijn. Een gezond dieet is niet alleen van invloed op onze fysieke gesteldheid, maar ook op onze geestelijke gezondheid. Met een holistische aanpak, waarbij gekeken wordt naar beweging, eetpatroon en ontspanning, kan de gezondheid van de darmen worden behouden of verbeterd en ook de algehele gezondheid worden verbeterd.
2https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29320965
3https://www.rosenfluh.ch/media/arsmedici/2014/04/Darm_und_Immunsystem.pdf
4https://www.health.harvard.edu/blog/leaky-gut-what-is-it-and-what-does-it-mean-for-you-2017092212451
5https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22109896
6https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4246018/
7https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1856434/
8https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29320965
9https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5641835
10https://www.health.harvard.edu/blog/leaky-gut-what-is-it-and-what-does-it-mean-for-you-2017092212451
11Dr Amy Myers (2016) Die Autoimmun-Lösung: Ein gesundes Immunsystem beginnt im Darm. https://books.google.de/books?vid=ISBN978-3424153101
12The Physiological Society. “New, noninvasive test for bowel diseases.” ScienceDaily. www.sciencedaily.com/releases/2019/06/190626200318.htm
13https://www.imd-berlin.de/fachinformationen/diagnostikinformationen/zonulin-serummarker-zur-quantifizierung-der-darmpermeabilitaet.html
14https://exploreim.ucla.edu/nutrition/eat-right-drink-well-stress-less-stress-reducing-foods-herbal-supplements-and-teas/
15https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3065426/
16https://www.health.harvard.edu/blog/leaky-gut-what-is-it-and-what-does-it-mean-for-you-2017092212451
17https://www.nuernberg.de/imperia/md/sportservice_nbg/dokumente/broschueren_flyer/aerzteflyer_praevention_durch_bewegung_endversion_doc-x1.pdf
18Claudia Voelcker-Rehage (2013) Gehirntraining durch Bewegung: wie körperliche Aktivität das Denken fördert. S. 23f. https://books.google.de/books?vid=ISBN9783898997959
19https://www.dge.de/presse/pm/ein-hoch-auf-huelsenfruechte/
20https://www.health.harvard.edu/blog/putting-a-stop-to-leaky-gut-2018111815289
21https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6511407/
22https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1856434/
23https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29320965