Deel dit artikel

Ontstekingen en gewichtstoename

Is er een verband tussen ontstekingen en gewichtstoename?

Een ontsteking is een natuurlijke en gezonde reactie van het lichaam op een infectie of een ander soort letsel. Maar ontstekingen hebben nog een aspect om rekening mee te houden: ze kunnen gewichtstoename veroorzaken.

De start van een nieuw jaar is voor veel mensen hét moment om zich zorgen te maken over hun gewicht en om ijverig te proberen gezonder te worden. Een tijdelijk dieet is natuurlijk minder effectief dan het aanleren van een nieuwe levensstijl met veel groenten, dagelijkse beweging en de beste voedingsmiddelen. Als u bezig bent een gezonder gewicht te bereiken, is het soms echter niet duidelijk wat de boosdoener is.

We hebben de ontstekingsreacties van ons lichaam zo nu en dan nodig. Denk maar aan de laatste keer dat u in uw vingers sneed tijdens het koken, of aan de geschaafde knie na een valpartij. Het bloed dat naar dat lichaamsdeel stroomde, zorgde er ook voor dat uw immuunsysteem de wond begon te helen. Ontsteking maakt deel uit van die reactie van het immuunsysteem – de zwelling die u rond de plek ziet is wat we vaak associëren met ontstekingen. Dit is een normale, natuurlijke en gezonde reactie van het immuunsysteem. Het is het ‘goede’ soort ontsteking, die het helen bevordert.

Ontstekingen vormen echter een probleem als ze chronisch worden. We worden gevoelig voor chronische ontstekingen door het eten van veel suiker en voedingsmiddelen met veel calorieën en weinig voedingsstoffen, of voedingsmiddelen met inflammatoire stoffen als gluten of andere lectines. Chronische ontstekingen treden ook vaker op bij gebrek aan lichaamsbeweging. Een chronische ontsteking is een constante aanval op het lichaam en zorgt voor stress in het lichaam. Het is alsof het immuunsysteem is ingeschakeld en niet meer kan worden uitgeschakeld.

Kunnen bepaalde voedingsmiddelen ontstekingen veroorzaken die leiden tot gewichtstoename?

Er is een verband tussen ontstekingen en gewichtstoename. Buikvet en het vet rond onze inwendige organen is vooral erg schadelijk als het gaat om ontstekingen. Dit vet kan hart- en vaatziekten en ontregeling van de hormoonhuishouding veroorzaken. Helaas kan dit een vicieuze cirkel zijn. Vet veroorzaakt ontstekingen en ontstekingen bemoeilijken de vetverbranding. Daarom gaan ontstekingen en gewichtstoename vaak hand in hand.

C-reactief proteïne (CRP) is een marker in het bloed die het ontstekingsniveau weergeeft. Uw dokter kan het laten meten via een bloedonderzoek. De CRP-waarde verhoogt als u bijvoorbeeld ziek bent geworden door een acuut respiratoir virus. Dit geeft de reactie van het lichaam weer dat probeert de infectie bestrijden.
Westerse voedingsgewoonten en gebrek aan beweging brengen een verhoogd risico op ontstekingen met zich mee, zo is af te lezen uit de CRP-waarden.¹ Door af te vallen slinken de vergrote vetcellen weer tot een normale omvang. Daardoor nemen de aanhoudende ontstekingsmechanismen in het lichaam af.²

Chronische ontstekingen zijn de oorzaak van veel gezondheidsproblemen – van lekkende darm en gastro-intestinale klachten tot chronische pijn en gewrichtspijn. Er zijn vele oorzaken voor een chronische ontsteking, onder andere chronische stress, slaapgebrek, blootstelling aan stressvolle omgevingsfactoren (zoals vervuiling of gevaarlijk werk) en in het bijzonder slechte eetgewoonten, met name als deze tot obesitas leiden. Het duurt een tijdje voordat een chronische ontsteking ontstaat in het lichaam. En het duurt ook een tijdje om de ontsteking terug te dringen.

Kan het aanpassen van uw dieet ontstekingsreacties en gewichtstoename tegengaan?

Wat u eet is bepalend bij het terugdringen van ontstekingen en gewichtstoename. Voor een studie zijn meer dan 300 oudere volwassenen met overgewicht of obesitas onderzocht. Zij volgden een regime met een dieet met minder calorieën en meer beweging. De uitkomst van het onderzoek was dat de consumptie van minder calorieën een grotere invloed heeft op het verlagen van de CRP-waarden dan lichaamsbeweging.³ Dit betekent niet dat beweging geen positief effect heeft, maar dat gezond eten het belangrijkst is.

Zorg ervoor dat u voedingsmiddelen en drankjes nuttigt die rijk zijn aan antioxidanten. Antioxidanten dragen bij aan het afslaan van aanvallen van vrije radicalen op uw lichaam, die kenmerkend zijn voor chronische ontstekingen. Drink groene thee en eet bladgroenten en rood fruit. Dit zijn ontstekingsremmende voedingsmiddelen, rijk aan antioxidanten.

Zoals gezegd, werken voedingsmiddelen met veel antioxidanten ook goed tegen ontstekingen. Andere ontstekingsremmende voedingsmiddelen zijn wilde, vette vis, zoals ansjovis, sardientjes, zalm en heilbot. Ongebrande noten en zaden, avocado’s en koolhydraatarme groenten helpen ook ontstekingen te voorkomen. Gefermenteerd voedsel zoals zuurkool, kefir, kimchi en kombucha werkt ook ontstekingsremmend. Voeg ontstekingsremmende kruiden toe zoals kurkuma, gember en oregano (praktisch alle kruiden bevatten veel antioxidanten en werken ontstekingsremmend).

Eet ook voldoende goede vetten, zoals de olie van de meeste noten en olie die van nature aanwezig is in avocado’s, olijfolie en kokosnootolie. Vermijd geraffineerde, gebleekte en ontgeurde (zwaar bewerkte) plantaardige oliën.

Wat kan ik nog meer doen om ontstekingen en gewichtstoename te voorkomen?

Houd uw buik (spijsverteringssysteem) gezond met hoogwaardige probiotica. Slaap ‘s nachts genoeg om stress te verminderen. Kies een type lichaamsbeweging dat u uitdaagt, maar dat niet te zwaar is voor uw lichaam (met andere woorden, overdrijf het niet). Vergeet niet dat te veel beweging, net als te weinig, kan leiden tot ontstekingen. Probeer de inname van alcohol en suiker laag te houden en zorg dat uw cafeïnegebruik u niet overprikkelt of uw slaap belemmert.

Dit klinkt misschien als veel werk, maar til er niet te zwaar aan. Als u overdreven en te fanatiek met uw gezondheid omgaat, kunt u daar ook gestrest van raken, waardoor er ontstekingen in uw lichaam kunnen ontstaan. Wees bewust en doe uw best. Dat is genoeg.

1. Thompson, Amanda L., et al. “Weight Gain Trajectories Associated With Elevated C‐Reactive Protein Levels in Chinese Adults.” Journal of the American Heart Association, vol. 5, no. 9, Sept. 2016, doi:10.1161/jaha.116.003262. [↩]
2. Yatsuya, H, et al. “Changes in C-Reactive Protein During Weight Loss and the Association with Changes in Anthropometric Variables in Men and Women: LIFE Study.” International Journal of Obesity, vol. 35, no. 5, May 2010, pp. 684–691., doi:10.1038/ijo.2010.200. [↩]
3. Nicklas, Barbara J, et al. “Diet-Induced Weight Loss, Exercise, and Chronic Inflammation in Older, Obese Adults: A Randomized Controlled Clinical Trial.” The American Journal of Clinical Nutrition, vol. 79, no. 4, Apr. 2004, pp. 544–551., doi:10.1093/ajcn/79.4.544. [↩]