Deel dit artikel

Alles wat u moet weten over de menopauze

Alle vrouwen doorlopen de menopauze (of overgang), maar voor velen is het een gevoelig en soms moeilijk bespreekbaar onderwerp. Ons doel is om de oorzaak en de symptomen van de menopauze te ontrafelen en hulp en advies te bieden. Het maakt daarbij niet uit of u de menopauze persoonlijk ervaart of dat u beter toegerust wilt zijn om ondersteuning te bieden aan een naaste die er momenteel mee te maken heeft.

Waarom treedt de menopauze op?

Net als bij de puberteit is de menopauze een direct gevolg van de verandering in de balans van de geslachtshormonen van het lichaam. De puberteit markeert het begin van de productie van oestrogeen- en progesteronhormonen, terwijl de menopauze het einde ervan inluidt. Tijdens het natuurlijke proces van de overgang stoppen de eierstokken van vrouwen met het vrijgeven van eitjes en het aanmaken van deze hormonen. Als dit gebeurt, stopt een vrouw met menstrueren en is ze niet meer vruchtbaar.¹ Dit gebeurt meestal tussen de leeftijd van 45-55 jaar. Ongeveer 1 op de 100 vrouwen heeft last van een voortijdige menopauze, waarbij ze vóór de leeftijd van 40 jaar in de overgang raken.² Chirurgische verwijdering van de eierstokken, chemotherapie of hormoontherapie voor de behandeling van borstkanker kan ook de menopauze veroorzaken.

Hoewel de twee belangrijkste kenmerken van de menopauze het stoppen met menstrueren en het einde van de vruchtbaarheid zijn, zijn er een aantal symptomen die optreden in de aanloop naar de menopauze. Perimenopauze is de overgangsperiode naar de menopauze. Hierbij ervaart u hoogstwaarschijnlijk de symptomen die aangeven dat u deze fase ingaat. De perimenopauze kan 8-20 jaar voor de menopauze beginnen, wanneer een vrouw in de 40 of zelfs in de 30 is. Vóór deze periode bent u premenopauzaal, wat betekent dat u geen symptomen van de perimenopauze of de menopauze hebt.

Ook mannen krijgen te maken met een afname van geslachtshormonen. Terwijl vrouwen last hebben van de menopauze of overgang, kunnen mannen de zogenaamde andropauze doorlopen. Daarbij treden symptomen op zoals verlies van libido, wat wijst op een tekort aan testosteron.³ Andere symptomen zijn mogelijk:

• Stemmingswisselingen en prikkelbaarheid
• Verlies van spiermassa en verminderd vermogen om te sporten
• Een herverdeling van vet, zoals het ontwikkelen van een buikje of het vasthouden van meer vet rond het borstweefsel
• Vermoeidheid maar moeite met slapen
• Slechte concentratie of een algemeen gebrek aan energie

Verrassende symptomen van de menopauze

Sommige symptomen van de menopauze komen vaker voor dan andere. Veel symptomen beginnen tijdens de perimenopauze. Denk bijvoorbeeld aan:

• Onregelmatig menstrueren
• Opvliegers
• Nachtelijk zweten
• Vermoeidheid maar moeite met slapen
• Gevoelens van angst of neerslachtigheid

Er zijn ook andere verrassende symptomen die van invloed kunnen zijn op uw fysiologische gezondheid en die er ook op kunnen wijzen dat u in de overgang komt:

Vocht vasthouden en winderigheid: de hormonale veranderingen in ons lichaam bij het ingaan van de overgang kunnen dikke en opgezette enkels, handen en voeten veroorzaken. Ons lichaam gaat namelijk meer vocht in de extremiteiten vasthouden. Dit vasthouden van vocht gaat vaak gepaard met winderigheid.

Vaginale droogheid: er wordt niet vaak over gesproken, maar vaginale droogheid is in feite een van de meest voorkomende symptomen van de menopauze. Dit komt doordat de oestrogeenspiegel daalt, waardoor het vaginale weefsel dunner wordt en sneller geïrriteerd raakt.

Spijsverteringsproblemen: buikpijn komt vaak voor tijdens de perimenopauze, wat stressverhogend werkt en onze spijsvertering kan beïnvloeden. U hebt tijdens uw leven misschien gemerkt dat u buikpijn of krampen krijgt als u gestrest bent of gevoelens van angst ervaart – dit geldt ook voor de menopauze.

Minder libido: het is logisch dat wanneer onze lichamen stoppen met de productie van de geslachtshormonen oestrogeen en progesteron, we minder zin krijgen in seks. Als u zich hier zorgen over maakt, probeer dan een gezond voedingspatroon aan te houden en ervoor te zorgen dat u elke dag minimaal 30 minuten lichaamsbeweging krijgt. Dit helpt om lekker in u vel te zitten en zo mogelijk uw libido te verhogen.

Stemmingswisselingen: net als bij het premenstrueel syndroom kunnen fluctuerende hormonen ten tijde van de menopauze u sneller geïrriteerd, angstig, depressief of huileriger maken. Onderzoeken hebben zelfs aangetoond dat deze symptomen nog erger kunnen worden tijdens de overgang, omdat de afname van oestrogeen de manier verandert waarop ons lichaam omgaat met serotonine – het gelukshormoon.⁴

Hoofdpijn: u hebt mogelijk al last gehad van de invloed van hormonen op uw hoofd omdat veel vrouwen tijdens hun menstruatie last hebben van hoofdpijn. Hoofdpijn kan ook een probleem zijn tijdens de menopauze.

Gewichtstoename: er zijn een paar redenen waarom u er tijdens de overgang misschien een paar kilo extra bij krijgt. Ook hier kan de schommeling in hormonen een factor zijn, maar er zijn ook andere overgangssymptomen (zoals vermoeidheid). Hierdoor zijn we mogelijk minder gemotiveerd om te sporten of meer geneigd om naar tussendoortjes te grijpen met veel vet of veel suiker, in plaats van dat we de tijd nemen om iets te bereiden dat voedzamer is.

Brandende mond: de menopauze kan uw vermogen om speeksel te produceren verminderen, wat kan leiden tot het zogenaamde ‘brandende mond-syndroom’. Dit heeft invloed op het gehemelte en op uw lippen en wangen, en u kunt ook een metaalachtige smaak in uw mond krijgen.

Dunner wordend haar: net als bij de andere symptomen van de menopauze is het dunner worden van haar het gevolg van hormonale veranderingen. Zowel oestrogeen als progesteron helpen ons haar te groeien, en een dalend niveau kan de toename van androgeen verhogen. Daarbij worden de haarzakjes kleiner en voelt uw haar dunner aan. Een slecht voedingspatroon en stress kunnen ook haaruitval veroorzaken.

Tintelingen: een van de vreemdere symptomen van de menopauze is dat een wisselende oestrogeenspiegel invloed kan hebben op ons centrale zenuwstelsel, wat betekent dat onze zenuwen soms verstoord kunnen raken en tintelingen in onze handen en voeten kunnen veroorzaken.

Jeukende huid: dalende oestrogeenspiegels hebben een domino-effect op de productie van natuurlijke oliën en collageen door onze huid. Bij een afnemende productie voelt uw huid minder gehydrateerd en jeukeriger aan.

Hartkloppingen: elke wijziging in uw normale hartslag kan griezelig zijn, maar hoewel het altijd de moeite waard is om dit te laten controleren bij een medisch professional, kunnen hartkloppingen een symptoom van de menopauze zijn. Ze zijn meestal niets om u zorgen over te maken en gewoon het gevolg van een lagere oestrogeenspiegel die een overstimulatie van het centrale zenuwstelsel veroorzaakt.

Osteoporose: botdichtheid is nog iets dat wordt beïnvloed door hormonale veranderingen en osteoporose is zeer nauw verwant aan een tekort aan oestrogeen. Praat met een medische professional als u zich zorgen maakt. Het is sowieso een goed idee om ervoor te zorgen dat u voldoende calcium inneemt via uw voeding. Calcium is namelijk essentieel voor gezonde botten.⁵

Hoe kan ik mezelf helpen tijdens de overgang?

Het belangrijkste om te onthouden wanneer u in de overgang bent, is dat u niet alleen bent en dat er hulp is. Of u nu met een medische professional, familielid, vriendin of zelfs een vreemde in een plaatselijke of online steungroep praat, het is belangrijk om mensen te laten weten dat u ermee worstelt. De symptomen die u mogelijk ervaart, kunt u niet voorkomen, Vaak kunnen ze echter wel worden behandeld. Als u lijdt aan negatieve gedachten of een ander mentaal of fysiek symptoom, herinner uzelf er dan aan dat het niet uw schuld is.

Een gezond voedingspatroon volgen is een van de beste dingen die u kunt doen om veel van uw symptomen onder controle te houden. De mindering van de consumptie van zout en koolzuurhoudende dranken, het grondiger kauwen van voedsel, het eten van kleinere maaltijden en het langzamer eten ervan zijn allemaal goede tips om vasthouden van vocht en winderigheid te verminderen. Opvliegers kunt u onder controle krijgen door een koel drankje te drinken en de hoeveelheid cafeïne en alcohol in mindering te brengen. Dunner haar kan beter hanteerbaar zijn als u ervoor zorgt dat u genoeg volkoren granen, fruit en groenten eet.

Lijdt u aan stemmingswisselingen? Als u worstelt met negatieve emoties, zijn er manieren waarop u de serotoninespiegel van uw lichaam op natuurlijke wijze kunt verhogen. Het is aangetoond dat vitamine D en omega-3-vetzuren de synthese van seratonine onder controle houden⁶. Korte perioden van blootstelling aan de zon helpen uw lichaam vitamine D te produceren. Daarnaast kunt u vitamine D binnenkrijgen via een gezond voedingspatroon met vette vis zoals makreel en zalm, kaas en eierdooiers, plus voeding die verrijkt is met vitamine D, zoals sinaasappelsap en ontbijtgranen.

Hoe leeft u met iemand die in de overgang zit?

De overgang kan een moeilijke tijd zijn, niet alleen voor de personen die erin zitten, maar ook voor degenen die met hen samenleven. Het kan absoluut een uitdaging zijn, of u nu te maken hebt met iemand die stemmingswisselingen op u botviert of een geliefde hebt die worstelt met een aantal fysieke of emotionele symptomen. Dit kan nog moeilijker worden als anderen in uw huishouden hormoongerelateerde veranderingen doormaken of problemen hebben met hun eigen fysiologische gezondheid. In een huishouden met ouders en tieners is het heel goed mogelijk dat iedereen tegelijkertijd de menopauze, andropauze, puberteit of een eerste menstruatie ervaart.

Vergeet niet om aardig te zijn voor uzelf, maar ook voor elkaar. Het is als vrouw niet mogelijk om aan de overgang te ontkomen, maar uw partner of kinderen ontkomen ook niet aan hormonale veranderingen. Vergeet niet dat er ondersteuning beschikbaar is en sluit uw familieleden nooit buiten.

1. https://www.nichd.nih.gov/health/topics/menopause/conditioninfo/causes [↩]
2. https://www.nhs.uk/conditions/menopause/ [↩]
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4046605/ [↩]
4. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1534582305277152 [↩]
5. https://www.health.harvard.edu/blog/how-well-does-calcium-intake-really-protect-your-bones-201509308384 [↩]
6. https://faseb.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1096/fj.14-268342 [↩]