Voedingsadviezen – verwarrend maar nuttig
Regeringen over de hele wereld bieden hun burgers graag gedetailleerde adviezen over wat ze wel en niet moeten eten. Sommige hebben voedselpiramides gemaakt, sommige hebben perfecte borden en andere hebben eenvoudige opmerkingen. We waarderen deze eenvoudige Deense versie:
De 8 Deense dieettips
• Eet 6 stuks groente en fruit per dag
• Eet meerdere malen per week vis en visproducten
• Eet elke dag aardappelen, rijst, pasta en volkorenbrood
• Beperk de inname van suiker, in het bijzonder van frisdranken, snoepgoed en gebak
• Eet minder vet, met name vetten van vlees en zuivel
• Eet een gevarieerd dieet en zorg voor een normaal gewicht
• Drinken wanneer u dorst hebt
• Beweeg minstens 30 minuten per dag
Veel regeringen vertellen ons dat het eten van “5 stuks per dag” aan groenten en fruit goed voor ons is – maar wat is een stuk? In Engeland zou dat een middelgrote vrucht of drie opscheplepels van gekookte groenten, of een glas vruchtensap (maar NOOIT aardappelen) zijn. In Duitsland is een stuk gewoon – maar verwarrend genoeg – tussen 80 en 160 gram.
We moeten de hoeveelheid alcohol die we drinken beperken – maar hoe weet u wat veilig is?1 Agnieszka Kalinowski en Keith Humphreys van de Stanford University in Californië hebben uitgevonden dat de nationale “standaard drankeenheden” variëren van 8 gram alcohol in IJsland tot 20 gram in Oostenrijk. Chili’s aanbevolen dagelijkse maximum voor mannen is 55gram alcohol. Dat is 5,5 keer het Zweedse maximum van 10 gram voor vrouwen.
Richtlijnen zijn niet hetzelfde als wetten. En hoewel er enkele algemene afspraken rond de wereld zijn over wat gezond is, zijn er ook een aantal tegenstrijdigheden.
Dus wat moeten wij doen?
De Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties zegt: “Veel voedingsaanbevelingen hebben dingen gemeen. De meeste bevorderen bijvoorbeeld afwisseling en een grotere consumptie van plantaardige voedingsmiddelen, vooral groenten en fruit, alsmede minder inname van vaste vetten, zout en suiker. Maar elke reeks voedingsaanbevelingen bevat unieke kenmerken die bij het dieet van de bevolking van elk land passen.”2
Hoeveel van deze adviezen zijn echt wetenschappelijk, hoeveel cultureel en hoeveel door lobbyen of gevestigde belangen?
Hier zijn enkele voorbeelden waardoor u misschien een tweede keer nadenkt:
• In Griekenland zijn er aparte aanbevelingen over de hoeveelheid in te nemen vaste vetten en vloeibare oliën. Is dat vanwege bewijs dat olie gezond is maar vaste vetten niet? Cultureel vooroordeel ten behoeve van lokaal geteelde olijfolie? Of het resultaat van het gelobby van olijfolieproducenten?
• In de VS betekenen strenge beperkingen op het vetgehalte dat sommige voedingsmiddelen die alom als gezond worden beschouwd zichzelf niet zo kunnen profileren – twee opvallende voorbeelden zijn zalm en avocado’s. Dezelfde regel bepaalt dat voedingsmiddelen die weinig vet bevatten, maar wel veel suiker, zoals sterk gezoete ontbijtgranen, snoepjes met vitamine C en melk met aardbeiensmaak met een laag vetgehalte (maar veel suiker) zichzelf gezond kunnen noemen. Doorgedraaide wetenschap of de invloed van de Amerikaanse glucosestroopindustrie?
• Wereldwijd is er een groeiende roep om bewerkte voedingsmiddelen te vermijden. Toch raadt vrijwel elke overheid het eten van zetmeelrijke voedingsmiddelen, zoals brood, aan. Brood is toch het oorspronkelijke bewerkte voedingsmiddel? (hoewel het ook een hoog gehalte aan zout, een ander beperkt levensmiddel, kan bevatten).
• In het Verenigd Koninkrijk heeft onlangs een groep genaamd het National Obesity Forum het door de regering aanbevolen vetarme dieet “rampzalig” voor de gezondheid genoemd.3 In een rapport dat een verhit debat onder medische experts en diëtisten heeft uitgelokt, voerden zij aan dat volkoren voedsel en gezonde voedingsmiddelen met een natuurlijk hoog vetgehalte, met inbegrip van zuivelproducten, beter voor het hart zijn en overgewicht sterker verlagen dan de bewerkte vetarme, light en cholesterolverlagende producten die door de voedingsindustrie worden aangeprijsd.
Meer dan 100 landen over de hele wereld hebben na een internationale conferentie over voeding in Rome in 1992 op voedsel gebaseerde voedingsaanbevelingen geïntroduceerd.4 Maar obesitas groeit harder dan ooit, en het hebben van aanbevelingen lijkt weinig verschil uit te maken.5
Moeten we de aanbevelingen opvolgen?
Er is nog een ding over na te denken. Er is zeer weinig onderzoek gedaan naar twee aspecten van deze aanbevelingen: hoeveel mensen houden zich eraan, en hoe effectief zijn ze vervolgens voor de gezondheid van deze mensen.
Het lijkt waarschijnlijk dat heel weinig mensen zich echt streng aan deze ideeën houden. Als ze enig effect hadden, is het waarschijnlijk dat ze ons de noodzaak van het letten op wat we eten, doen inzien.
Dus moeten we iets afwijzen waar zoveel deskundig advies achter zit? Of moeten we deze aanbevelingen een kans geven?
Misschien moeten we allemaal even de tijd nemen om naar ons eigen voedingspatroon te kijken. Kijk nog eens naar die eenvoudige Deense tips. Denk na over het VN-overzicht dat zegt wij eigenlijk allemaal meer gevarieerd, meer plantaardig en minder vaste vetten, zout en suiker moeten eten. Misschien is het de moeite van het proberen waard?
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/add.13341 [↩]
- http://www.fao.org/nutrition/education/food-dietary-guidelines/en/ [↩]
- http://www.nationalobesityforum.org.uk/index.php/136-news_/746-%E2%80%9Ceat-fat,-cut-the-carbs-and-avoid-snacking-to-reverse-obesity-and-type-2-diabetes-%E2%80%9D.html [↩]
- http://www.fao.org/3/v7700t/v7700t02.htm [↩]
- https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/247638/obesity-090514.pdf [↩]
